نتائج الافکار«نتائج الافکار»، تالیف سید ابراهیم موسوی‌قزوینی (۱۲۶۲- ۱۲۱۴ ق.) ، به زبان عربی و در موضوع علم اصول می‌باشد. ۱ - ساختارکتابکتاب، شامل یک مقدمه، چند اصل و یک خاتمه می‌باشد و فاقد فصول و ابواب گوناگون است. در مقدمه، به تعریف، فایده و موضوع علم اصول پرداخته شده است. در اصل های متعدد کتاب، به بیان مطالب و مسائل مهم علم اصول رسیدگی شده است. در خاتمه، مباحث تعادل و تراجیح ذکر شده است. ۲ - ویژگی کتاببعد از تالیف کتاب «ضوابط الاصول» توسط مؤلف که در آن به بیان مسائل اصولی و مبانی احکام شرعی می‌پردازد و در پاسخ به برخی از بزرگان علم اصول می‌باشد، کثیری از شاغلین به علوم دینی که میل و رغبت به درک و فهم مطالب اصولی داشتند، برای وصول به نکات پیچیده و دقایق و رسیدن به مسائل اصولی و حقایق، نیازمند این بودند که مسائل علم اصول را با دقت مورد برسی قرار دهند و این موضوع، انگیزه ای شد تا مؤلف با استعانت از خداوند و بهره گیری از علم و اجتهاد و تلاشی خستگی ناپذیر خلاصه ای مهم از مسائل علم اصول را در قالب درس بیان نماید؛ خلاصه ای که باعث خلل در مطالب اساسی و سستی در معانی نباشد و نتیجه آن تالیف کتاب «نتائج الافکار» بود. تالیف کتاب (که به وسیله برخی از شاگردان مؤلف جمع آوری شده بود)، در سال (۱۲۳۶ ق.) ، به پایان آمد و در سال (۱۲۵۸ ق.) ، در بمبئی به چاپ رسید. ۳ - گزارش محتوا۳.۱ - مقدمهمؤلف، پیش از شروع متن کتاب، به حمد و ثنای الهی پرداخته است و پس از آن مقدمه را آغاز نموده است. در مقدمه، تعریف علم اصول را از لحاظ لغت و اصطلاح بیان نموده و بعد به فایده علم اصول و سپس به موضوع آن پرداخته است. [۱]
نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم، ص۳.
۳.۲ - مطالب اصلیپس از مقدمه، مؤلف، مطالب و مسائل مهم علم اصول را در بخش های متعدد آورده است و نام هر بخش را اصل گذارده و مطالب دیگر را مندرج در این اصول قرار داده است. پاره ای از مطالب کتاب با دسته بندی آنها در بخش‌های متعدد به قرار زیر است: ۱. فی المبادی اللغویه: شامل تقسیم لفظ و معنا،وضع و ارکان آن،حقیقت شرعیه، صحیح و اعم، تبادر، مشتق و... ۲. فی الاوامر و النواهی: شامل مباحث ماده امر، هیئت امر، مجاز، امر عقیب حظر، مره و تکرار، اجزاء، اجتماع امر و نهی و... [۲]
نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم، ص۳۹.
۳. فی المنطوق و المفهوم: شامل تعریف منطوق و مفهوم، مفهوم شرط، مفهوم وصف، مفهوم غایت و مفهوم حصر. ۴. فی العام و الخاص: شامل تعریف عام و خاص، مفرد محلی به الف و لام، مفرد مضاف، تخصیص و... ۵. فی المطلق و المقید: شامل مباحث تعریف مطلق و مقید، اقسام مطلق، شرایط حمل مطلق بر مقید و... ۶. فی الادله الشرعیه: شامل اجماع، حجیت کتاب، دفع ضرر و... ۷. فی الظن: شامل مباحث اصل حرمت عمل به ظن، لزوم فحص قبل از عمل به ظن، مقدار فحص، عدم لزوم تحصیل ظن اقوی و... ۸. فی الادله العقلیه: شامل حسن و قبح عقلی، حجیت عقل، ادراک ثواب و عقاب توسط عقل و... ۹. فی الاصول العملیه: شامل مباحث برائت، احتیاط، استصحاب، حجیت استصحاب، جریان استصحاب در احکام ظاهری و واقعی، لزوم فحص قبل از عمل به استصحاب،استصحاب در شرایع سابقه و... ۱۰. فی الاجتهاد و التقلید: شامل تعریف و شرایط اجتهاد ،صحت عبادت جاهل و فساد آن، رجوع مقلد به مجتهد و... ۳.۳ - خاتمهدر پایان، خاتمه را ذکر نموده و عنوان آن را «خاتمه فی التعارض و التعادل و الترجیح» نهاده است. در این خاتمه، مباحثی از قبیل تعریف تعارض دو دلیل و اقسام آن، معنای تعادل دو دلیل و وجوه محتمل در آن و... مطرح شده است. [۳]
نتائج الأفكار، موسوى قزوينى، سيد ابراهيم، ص۲۳۶.
۴ - وضعیت کتابکتاب، فاقد هر گونه فصل بندی و باب بندی و پاورقی می باشد. فهرست مطالب موجود در کتاب، در آخر آورده شده است. اولین چاب کتاب در بمبئی بوده است. ۵ - پانویس
۶ - منبعنرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه
|